Wat is Erfgoeddag?

Al meer dan twintig jaar toont de cultureel-erfgoedsector zichzelf op de eerste zondag na de paasvakantie van zijn allerbeste kant. In 2024 is dat zondag 21 april (en noteer alvast 27 april 2025 voor 'Game on!'). Het doel van al die inspanningen? De rijkdom, verscheidenheid en het potentieel van al het roerend en immaterieel cultureel erfgoed dat Vlaanderen en Brussel rijk is onder de aandacht van zoveel mogelijk mensen brengen. Bovendien zijn alle activiteiten gratis. 

Erfgoeddag laat de nieuwsgierige bezoeker kennismaken met het roerend en immaterieel erfgoed, in al zijn verscheidenheid en met al het werk dat daar voor en achter de schermen bij hoort.

• Met roerend erfgoed bedoelen we allerlei objecten en dingen. Denk bijvoorbeeld aan oude boeken, schilderijen, etsen, foto's, archiefstukken en werktuigen om een ambacht te kunnen uitvoeren.
• Onder immaterieel erfgoed plaatsen we de niet-tastbare gebruiken en gewoontes van vroeger, cultuur in levende menselijke lichamen, die we willen doorgeven aan mensen in de toekomst. Voorbeelden zijn het mandenvlechten, het pruikenmaken, de thuisverpleging in Geel, Sint-Barbarafeesten, thee- of biercultuur, wafels bakken, verhalen vertellen, technieken om de hoofden van reuzen te maken ...

Cultureel erfgoed in de kijker

Je mag ‘erf-goed’ heel letterlijk nemen: het gaat over datgene wat we van vorige generaties hebben geërfd en waarvoor we nu zorg dragen, met de bedoeling om het straks op onze beurt ook weer door te geven. Die erfgoedtransfer van generatie op generatie bestaat, omdat we belang hechten aan al die materiële en immateriële getuigenissen over en uit het verleden.

Zonder een hedendaagse gemeenschap die er nog (of opnieuw) belang aan hecht, kan er immers van erfgoed geen sprake zijn. Uiteraard hoeft die ‘erfgoedgemeenschap’ niet de samenleving in haar geheel te zijn: zowat elke vorm van erfgoed heeft zowel zijn fervente aanhangers, die er hun eigen identiteit deels mee creëren, als zijn tegenstanders, die het een overbodig en zinloos restant van vroegere tijden vinden.

Afhankelijk van de vraag of het al dan niet in tastbare, materiële vorm bestaat, maken we onderscheid tussen materieel en immaterieel erfgoed. Tot het immaterieel erfgoed behoren dan verhalen, liederen, tradities, sociale gebruiken, vaardigheden, enz. die enkel bestaan en doorgegeven kunnen worden doordat mensen ze in de praktijk blijven brengen. Daarnaast is er binnen het materiële erfgoed het onderscheid tussen roerend en onroerend erfgoed. Die laatste categorie bevat monumenten, sites en landschappen die wel tastbaar zijn maar niet verplaatst kunnen worden. Het erfgoed dat dan onder andere in musea, archieven en bibliotheken bewaard wordt, is roerend van aard: het is tastbaar én verplaatsbaar. Het roerend en het immaterieel erfgoed samen noemen we in Vlaanderen het cultureel erfgoed, omdat de beleidsbevoegdheid ervoor bij de gemeenschapsminister van Cultuur ligt.
 

Erfgoed en gezinnen

Erfgoeddag breekt een lans voor gezinnen. Heel wat organisaties doen op Erfgoeddag een extra inspanning om het jou en de andere leden van je gezin, groot en klein naar de zin te maken. In het programma wijst Vlieg je de weg naar kindvriendelijke activiteiten. Maak je borst nat voor wandelingen, geleide bezoeken, spelletjes, vertelmomenten en nog veel meer.

Waarom elk jaar een Erfgoeddag?

Erfgoeddag is een sensibiliseringsactie rond cultureel erfgoed voor publiek, sector, pers en beleid in Vlaanderen en Brussel. Het evenement streeft ernaar dat iedereen op een eigentijdse, kwalitatieve en zinvolle manier omgaat met het cultureel erfgoed in zijn of haar dagelijkse omgeving. Erfgoed mag worden ontdekt als iets waardevols, dat dicht bij ieder van ons staat.

Erfgoeddag heeft ook de bedoeling om de sector zelf zo goed mogelijk te laten samenwerken, innoverende impulsen aan te moedigen en de eigen activiteiten in een hedendaags erfgoedperspectief te plaatsen. Ook wil Erfgoeddag de reflectie over erfgoedontsluiting, publiekswerking en duurzaamheid stimuleren.

Erfgoeddag maken we samen

FARO. Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed coördineert en ondersteunt het evenement. Daarnaast dragen erfgoedcellen het evenement in hun regio uit. Je ontdekt de erfgoedcel in jouw regio via erfgoedcellen.be. En de meer dan 650 erfgoedorganisaties die jaar na jaar een activiteit organiseren? Zij zorgen er samen voor dat het evenement een favoriet blijft!

Foto reuzen: Erfgoeddag 2022 in Mechelen © Hans maakt een foto
Foto boogschieten: Erfgoeddag 2022 bij Rijksnormaalschool Brugge door Stampmedia voor FARO © FARO